1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformu birçok konuda ilkleri barındırıyor. Bu kanundaki bazı uygulamalar işverenlere, çalışanlara ve program yazılımcılarına saç baş yolduracak cinsten.
Yapılan değişikliklerden bir tanesi, prime esas kazançlarda yapılan düzenlemeler. İlgili konu kanunun 80. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde de kısaca “Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir.” denilmektedir.
Bu hüküm gereği çalışanınıza maaşının dışında ikramiye veya prim gibi, SSK’ya tabi bir kazanç verdiğinizde verdiğiniz kazanç SSK tavanını aşıyorsa, prime tabi tutulamayan kısım ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan itibaren iki ay prime esas kazançlara tabi tutulur. İki ayın sonunda kalan matrah varsa prime esas kazançlara tabi tutulmayacak, tutar bir sonraki aya devir etmeyecektir.
Getirilen bu uygulama yüzünden takip eden ayda çalışandan, maaşın SSK matrahı dışında ekstradan gelen SSK matrahı yüzünden daha fazla kesinti yapılıp, çalışana daha az ücret ödenecektir. Bu durum sadece brüt ücretle çalışanlarda olup, işvereniyle net ücretle anlaşan kişilerde maaşında bir azalma olmayacaktır. Ama ülkemizdeki birçok işveren çalışanlarıyla brüt üzeriden anlaştığından, uygulamadan epeyce çalışan etkilenecektir.
Uygulamaya bir örnek verecek olursak:
Çalışan 638,70YTL(asgari ücret) almakta olsun. Geçen aydan da 3.513,00YTL prime esas kazanç devir etmiş olsun. Eğer geçen aydan ekstradan gelen SSK matrahı olmazsa çalışanın eline net 457,63YTL geçecekken, gelen SSK matrahı sonrasında çalışanın eline sadece 9,72YTL ücret geçecektir.
Şimdi bu durumda; işverenin çalışanına geçen ay fazladan verdiği prim veya ikramiyeyle bu ay cezalandırmış mı oldu, yoksa ödüllendirmiş mi oldu. Bu uygulamayla tam anlaşılmıyor.
Ayrıca işverenler bu durumu çalışanlarına nasıl anlatacak, çalışanlar bu durumu nasıl anlayacak. Sen bir ay çalışıp çabalayacaksın karşılığında bir aylık çalışmanın karşılığını beklerken eline çok cüzi bir miktar para geçebilecek. Çalışan açısından bunu kabullenmek çok zor bir durum.
Yazılımcılar içinde bu uygulama ayrı bir dert. Birçok yazılımcı bu konudan dert yanmakta olup, uygulamayla ilgili programlarını güncellemekte çok zorlanmaktadır.
Eğer bu uygulama sisteme maddi yönden bir katkı sağlama amacı için yapılmışsa- benim aklıma şimdilik başka bir şey gelmiyor- buradan gelecek katkı yerine kaçak istihdam(sigortasız işçi çalıştıran) ve asgari ücretten fazla ücret almasına rağmen, çalışanlarını asgari ücretten bildiren işverenlerle mücadele edilmesi, gediklerin kapatılması adına çalışmalar yapılması daha faydalı olacaktır.
Son olarak; uygulamanın ortaya çıkardığı zorluklar ve uygulanabilirlik, işverenlerin daha önceden resmi olarak yaptıkları bu tür ödemelerin ya resmiyet dışına çıkmasına yada tamamen kaldırılmasına sebep olabilecektir. Ayrıca bu uygulama yüzünden işveren ve çalışanlara ekstradan maliyet doğmaktadır. Buda göz önünde bulundurulması gereken ayrı bir husustur.
Umarım Sosyal Güvenlik Kurumu bu uygulamasından vazgeçer ve herkese derin bir nefes aldırır.
