www.muratyasar.com.tr

İş Kanununa göre haftalık çalışma süresinin toplam kırk beş saat olduğunu ve bir çalışanın günde en fazla on bir saat çalıştırılabileceğini “ İş Kanunu’na göre çalışma süreleri” adlı makalemde değinmiştik.

Yine aynı makalemde ara dinlenmelerinin çalışma sürelerinden sayılmadığı, bu zamanın serbest zaman olarak işverenlerce çalışanlara kullandırılması gerektiğinden bahsetmiştik. Bugünkü makalemizde ise, denkleştirme esasına göre çalışma sürelerinden ve telafi çalışmalarından bahsedeceğiz.

Denkleştirme esasına göre çalışma; haftalık çalışma süresi bazı dönemlerde iş yoğunluğu sebebi ile artsa bile, sonraki haftalarda daha az çalışma yaptırılarak haftalık çalışma sürelerinin ortalamada kırk beş saati bulmasıdır. Örneğin bu hafta içinde aniden müşterilerinizden yüklü miktarda sipariş geldi. Siparişlerin yetişmesi için çalışanların bir hafta yoğun bir şekilde çalışması gerekmektedir. İş yoğunluğu nedeniyle bu hafta çalışanlarınızın 66 saat çalıştığını varsayalım. Bir sonraki hafta çalışanlarınız haftalık 24 saat çalışırsa iki haftalık süre içinde ortalama 45 ((66+24)/2) saat çalışmış olacaklardır.  Bu uygulamaya İş Kanununda, denkleştirme esasına göre çalışma denilmektedir. Denkleştirme iki aylık sürede tamamlanması gerekecek olup, bu süre toplu iş sözleşmeleri ile dört aya çıkartılabilir. Yine denkleştirme esasına göre çalışmada tarafların yazılı anlaşması gerekmektedir.

Denkleştirme esasına göre çalışmanın işverenlere getirdiği avantaj, çalışanları işlerin yoğun olduğu zamanda fazla çalıştırıp, yoğunluğun az olduğu dönemlerde az çalıştırarak fazla mesaiyi ortadan kaldırmasıdır. Böylece işçilik maliyetleri artmamış olur.   

Denkleştirme esasına göre çalışmada unutulmaması gereken noktalar, haftalık çalışma süresinin iki aylık süre içinde ortalamada kırk beş saate tamamlanması ve tarafların yazılı iznidir. İki aylık süre içinde ortalama kırk beş saat aşılırsa, aşan süre için fazla mesai ödemesinin yapılması gerekmektedir.

Telafi çalışması ise; zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi yada işçinin talebi ile kendisine İş Kanunu, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile öngörülen yasal izinleri dışında izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışmadığı bu sürelerin telafisi için işçiye yaptırılacak çalışmadır.

İşveren, telafi çalışmasının nedenini ve ne zaman başlanacağını çalışanlara duyurması gerekmektedir. Telafi çalışması, kaynağını oluşturan zorunlu nedenin ortadan kalkması ve işyerinin normal çalışma dönemine başlamasını takip eden 2 ay içerisinde yaptırılır. Telafi çalışması, günlük en çok çalışma süresi olan 11 saati aşmamak koşulu ile günde 3 saatten fazla olamaz. Telafi çalışması, tatil günlerinde yaptırılamaz.

Sonuç olarak, telafi çalışması ile denkleştirme esasına göre çalışma iş hayatımıza esneklik kazandırıp, maliyetleri azaltıcı uygulamalardandır. Eğer işlerimiz ara dönemlerde artıp sonra azalıyorsa, denkleştirme esasına göre çalışmayı çok rahat uygulayabiliriz.